Bitcoin: Kullanıcıların Cüzdanları, Cüzdanların Adresleri ve Adreslerin Bakiyelerinde Kaybolmak
Kullanıcı Sayıları
Bu sitenin 50 milyon kullanıcısı var. Bizim programı 20 milyon kişi indirdi ve 6 milyonu aktif hale getirdi. YouTube kanalımın abonesi 1 milyon ama nedense 500 bin kişi izliyor videoları.
Kullanıcı sayılarına takığız.
Haksız da değiliz.
Kullanıcı sayıları bize sektörde ne kadar büyük olduğumuzu gösteriyor. Toplam kullanıcının yüzde 20’si burada demek önemli. Rakiplerle kıyaslamayı sağlıyor kullanıcı sayıları. Bu analizleri zaman dilimine yerleştirip, önceden böyleydi, sonra böyle olabilir diye analizler yaptırıyor. Aynı zamanda heyecanlandırıyor. Potansiyel kullanıcının ancak yüzde 1’i bu ürünü biliyor, önü çok açık dedirtiyor.
Cüzdanlar mı dediniz?
Eylül 11’de Medium’da The Capital yayınında Mark Helfman’ın yazısını okurken de bu konuyu tetikleyen bir ara başlığa rastladım: “Bitcoin genele yayılıyor…”
Devamında da Bitcoin kullanıcıların arttığını gösteren aşağıdaki tablo vardı:
Herhalde şüphecilik artık refleks olmuş, böyle düzenli bir tablo görünce dikkatimi çekiyor. Bir kere 50 milyon Bitcoin kullanıcısını nereden bulmuşlardı ve bu kadar düzenli bir artış nasıl olabilirdi? Statista saygı duyduğum, grafiklerini düzenli takip ettiğim ve toplumsal fayda sağladığını düşündüğüm bir kaynak olduğundan daha detaylı bakmak istedim.
Statista’nın web sitesinde gösterdiği kaynağa baktığımda Blockchain.com’un Blockchain.com Cüzdanları verisini referans aldıklarını gördüm. Açıkçası bu verinin doğruluğunu sadece Blockchain.com bilebilir ama Statista’nın başlığa çıkardığı “Küresel Blockchain cüzdan kullanıcıları büyüyor” iddiası gri bir alanda kalıyor. Eğer Blockchain.com’un kullanıcıları büyüyor diyorlarsa, kaynağı yine Blockchain.com olmak üzere haklılar. Fakat Mark Helfman’ın alıntıladığı gibi bu veriyi Bitcoin kullanıcıları diye yorumlayınca bir istemeden de olsa bir yanlış anlama ortaya çıkıyor.
Gelecekte bu kafa karışıklığı olmasın diye bu yazıda kısaca kullanıcı, cüzdan ve adres konularına sayısal verileri de paylaşarak bir açıklık getirebilmeye katkıda bulunmak istiyorum.
Adres
Adres; Bitcoin blokzincirinde, Bitcoin almak veya göndermek için kullanılabilecek 26–35 karakterle tanımlanan bir referanstır. Bakiyesi 0 veya daha yüksek olabilir. Hiç kullanılmayabilir veya birden çok kez kullanılabilir. Çevrimdışı veya çevrimiçi farklı kanallardan yaratılabilir.
Adres demek kullanıcı demek değildir. Bir Kullanıcı birden fazla adrese sahip olabilir. Adres için kullanıcının kim olduğunun önemi yoktur. Adresi kullanmakla ilgili şifre bilgilerine sahip olan kişi, o adresteki bakiyeyi kullanabilir.
Glassnode verilerine göre 10 Eylül itibarıyla Bitcoin blokzincirinde 704 milyon 581 bin 259 adet adres yaratılmıştır. 2018 sonunda 464 milyon, 2019 da ise 595 milyon adres vardı. Adres sayısındaki düzenli artışın sebebi kullanıcı sayısındaki artış değildir. Adreslerin bir kere kullanılması, gizlilik ve güvenlik kaygılarından dolayı toplam adres sayısı düzenli olarak artmaktadır.
Aşağıda Glassnode’den günlük olarak en az 1 kez kullanılan aktif adres verisine baktığımızda 2017’den 2020’ye günde ortalama 600 bin ila 1 milyon arasındaki adresin aktif olduğunu görürüz. Toplam adres sayısıyla tek anlamlı ilişkisi, genel olarak ilginin çok düşük bir bazdan arttığı 2012–2017 dönemindeki akım yönü paralelliğidir.
Şimdi de bakiyesi olan adreslere bakalım Glassnode üzerinden. Bu grafikte içinde 0’dan fazla bakiye olan hesapları görüyoruz. Eylül 2020 itibarıyla yaklaşık 31 milyon adreste bir miktar bakiye var.
Buraya dikkat etmenizi rica ediyorum. Bu veri blokzincir üzerindeki maksimum kullanıcı sayısını gösteriyor. Yazının devamında borsa hesaplarına geleceğim — o da ayrı bir nokta. Fakat bu 31 milyon bakiyeli adres ya 31 milyon kullanıcıya ya da büyük bir olasılıkla bundan daha az kişiye ait. İlk defa bu aşamada adresle kullanıcı arasında varsayımsal olsa da bir bağlantı kurabiliyoruz.
Grafikte 2018 başındaki bakiyeli adreslerdeki 6.5 milyon adet azalmaya dikkatinizi çekmek istiyorum. Fiyatlardaki düşüşü takiben bu alanda yatırım yapmaktan çekilen ve uzaklaşan kullanıcılar olduğuyla ilgili en güçlü dolaylı verilerden biri işte bu. Aynı mantıkla devam ederseniz Aralık 2019 itibarıyla bu rakamın geçildiği ve mükerrer hesaplar oransal olarak artmıyorsa kullanıcı sayısında 2017 seviyesinin Aralık 2019’da tekrar yakalandığını düşünebiliriz.
Cüzdan
Öncelikle Bitcoin cüzdanları cüzdan değildir. Cüzdanın içine para konur. Bitcoin cüzdanlarının içine adresler ve onların şifreleri (anahtarları) konur diyebiliriz. Cüzdan bir programdır ve cüzdan üzerinden adreslere ulaşılarak onlarla ilgili alma, gönderme ve şifreleme gibi işlemler yapılır.
Bir cüzdan birden çok adresi kontrol edebilir. Aynı adresleri birden çok cüzdan da kontrol edebilir. Her bir adres için karşılığında bir cüzdan olması gerekli değildir.
Kaç cüzdan olduğunu biliyor muyuz?
Bence en eğlenceli soru işte bu — çünkü bu sorunun cevabının topluluk açısından hiçbir yapısal önemi yok. Cüzdan verisi temelde ticari bir veri. O cüzdanı kullanıma açan şirket veya yazılımcı için ne kadar cüzdanı olduğu önemli.
Analitik olarak cüzdan verisi diğer verilerle doğal bir korelasyon göstereceği için dolaylı olarak işe yarayabilir ama burada temel olan veri adres verisidir.
Peki, neden cüzdan verisine bakarız? Çünkü cüzdan sahibi olan şirketler için müthiş bir reklam kaynağıdır. Bir örneğini yazının başında gördük. Blockchain.com 50 milyon üzerinde cüzdanım var ve sürekli artıyor diyerek Bitcoin blokzincirinden çok Blokchain.com hakkında bir şeyler söylemiş oldu. Haklarını yemeyelim, onlar da oldukça değerli bir oyuncu sektörde.
En büyük borsalar sessiz kalabilirler mi? Mesela Binance Blog’dan neden Binance’nin satın aldığı Trust Wallet’i kullanmanız gerektiğini okuyabilirsiniz. Ne de olsa bir pazarlama fırsatı yakalanmış burada..
İşin burasına çok dikkat etmenizi rica ediyorum: Cüzdanın önemi kullanıcının kripto para dünyasına açılan kapısı olmasından geçiyor. Kimin cüzdanını kullanıyorsanız, onun üzerinden işlem yapmaya yani bir nevi onun müşterisi olmaya giden yolda bir adım atıyorsunuz. Bu nedenle güvenli ve kullanışlı bir cüzdan hem cüzdan şirketleri hem de borsalar için önemli bir müşteri edinme platformu.
Soruya geri dönersek, ne kadar cüzdan olduğunu ancak şirketlerin cüzdan sayılarını toplayarak bulabiliriz. Ne bu sayılar şeffaf ve rahatlıkla ulaşılabilir, ne de bu sayıların gerçekten ayrı birer kullanıcı tarafından açıldığını teyit etmek mümkün.
İşin güzelliği, bu veriye bir ihtiyacımız da yok..
Kullanıcı
Tersten başlayıp en başa geldik. Cüzdan verisinin olmadığını ve olsa da kullanıcıyı bulmak için kullanmayacağımızı not ettik. Adres verisinden kullanıcı sayısında ulaşamayacağımızı gördük. Bakiyeli hesaplara bakarak 31 milyondan az bakiyeli kullanıcı olacağını not ettik. Şimdi biraz daha detaya girelim.
Bakiyeli hesaplar ne kadar kapsayıcı bir veri olabilir sizce?
Şöyle düşünün, eğer bir kitap almak için Bitcoin kullandınız ve hesabınızda başka Bitcoin kalmadıysa 0 bakiyeli bir kullanıcısınız. Buradan Glassnode’ye sesleniyorum — yeni bir metrik hazırlamanın zamanı geldi: “Son 12 ay içinde 0’dan yüksek bakiye olan hesap sayısı”. Böylece en azından bir zaman dilimi içinde kullanılan ama şu an bakiyesi olmayan adreslerden daha sağlıklı bir kullanıcı sayısı tahmini yapabiliriz.
Soruya geri dönersek, blokzincir üzerindeki 31 milyon adresin üzerine bir ara kullanmış ve bugün kullanmaya hazır kullanıcıları eklemek ve mükerrer kullanıcıları düşmek gerekir. Bu dağılımın nasıl olması gerektiği konusunda bir fikri olan varsa yazsın, bende yok.
Buraya kadar sabreden okuyuculardan bazıları “nedir bu adres, benim Bitcoinlerim borsada, adres filan bilmiyorum” demiş olabilirler. Bu noktada yine Glassnode verilerine dönelim. Aşağıdaki grafikte Glassnode’nin Coinbase, Huobi, Binance, Bitmex, Okex, Bitstamp, Bitfinex, Kraken, Bittrex, Gemini, Hitbtc, Poloniex, Coincheck ve Luno adreslerinden hesapladığı Bitcoin’in borsa saklama verisini görüyorsunuz. 13 Eylül itibarıyla burada 2,590,000 Bitcoin gözüküyor.
İlk soru: Borsalardaki bu varlık kaç kullanıcıya ait olabilir?
Elimizde Coinbase’nin 35 milyon kullanıcısı olduğu verisi var. Bu kullanıcıların %20’si aktif olsa 7 milyon kullanıcı yapar. Bitcoin yatırımcısı Bitcoin’in kripto para piyasasındaki ağırlığından biraz daha az olarak yarısı olsa 3.5 milyon kullanıcı yapar. Sayıca göz ardı edilebilir kurumsal müşteriler bu tutarın %10’unu tutuyorlarsa, Coinbase’de yaklaşık 936 bin Bitcoin üzerinden şöyle bir hesap yapabiliriz: (936000 x 0.9) / 3500000 = 0.24. Yani müşteri (bu örnekte kullanıcı) başına 0.24 Bitcoin. Bana biraz yüksek gözükmekle birlikte 3.5 milyon veya daha fazla Bitcoin tutan Coinbase müşterisi olabilir gibi gözüküyor.
Eğer Coinbase’deki Bitcoin tutan hesap sayısın doğru tahmin edersek, buradan diğer borsalardaki sayıya ulaşabilir miyiz?
Kolay değil. Çünkü borsada saklanan varlıkla işlem yapma sıklığı birbirine paralel değil. Örnek olarak Binance’nin USD bazlı Bitcoin işlem hacmi Coinbase’nin 5 katından daha fazla olmakla beraber Coinbase’nin Bitcoin saklama oranı Binance’nin 3 katından daha fazla. Bu mantıkla Binance’de Coinbase’nin 15 katı Bitcoin kullanıcısı olması gerekir aynı oranda işlem yapıyorlarsa. Gerçekte bunun olduğunu sanmıyorum. Daha makul açıklama farklı kullanıcı profilleri olduğundan işlem yapma sıklığının farklılaşması olacaktır.
Yine de eğer sadece Coinbase’de 3 milyon civarında Bitcoin kullanıcısı varsa, bu rakamın en azından 10 katından daha fazla diğer borsalar toplamında kullanıcı olabileceğini düşünüyorum. Kısacası Bitcoin blokzinciri üzerinde olandan daha fazla sayıda Bitcoin kullanıcısı borsalarda olabilir.
İşi daha da karıştırmak için bir kullanıcının hem blokzincir üzerinde hem de borsada olabileceğini, fonlarda parası olan bir müşterinin yine bu kanallardan birinde de olabileceğini ve kurumsal hesapların doğrudan blokzincirde hesap açmayan birçok kullanıcıyı temsil ediyor olabileceğini de dikkate almak gerekir.
Son olarak hem Bitcoin blokzinciri üzerinde, hem de borsalarda bir ara açılmış ama şu an bakiye tutmayan hesap toplamının bakiyeli hesap toplamından bile daha fazla olabileceğini dikkate almak gerekir.
Kısacası bugün itibarıyla kullanıcı sayısının blokzincirdeki bakiyeli hesap sayının %50’si ve borsalardan da 30 milyon gibi bir hesapla birlikte 45 milyon civarında olabileceğini düşünüyorum. Dünya nüfusunu dikkate alınca %0.7 gibi olan bu rakam, aktif olmayan kullanıcıları da dikkate alarak azamide %1.5–2 seviyesine ulaşmış olabilir. Bu rakamın Paribu’nun Akademetre’ye yaptırdığı araştırmadaki örneklemin %0.7’sinin kripto para yatırımı yaptığı bulgusuyla tutarlı olduğunu görüyorum.
Sonuç olarak..
Adres, cüzdan ve kullanıcı kavramlarına biraz açıklama, biraz varsayım, bolca da veriyle bakmaya çalıştık. Teknik olarak açıklamaların yetersiz kaldığı yerler olacaktır ama umarım veriden veya bilgiden konuya bakışınıza katkı sağlayacak bir şeyler kalmıştır.
Bence en özetinden Bitcoin blokzincirinde kullanıcı veya cüzdan yoktur, adres vardır. Bu adresler, ilgili şifrelerle kontrol edilir. Blokzincir kendi verisini tam olarak yayınlamakta ve paylaşmaktadır. Adres verileri tümüyle şeffaf ve herkese açıktır. Blokzincir tarafsızdır, kod yasadır.
Cüzdan ve kullanıcı verileri ticari veya analitik kullanım için anlamlıdır. Analitik kullanımları elimizdeki ham verilerin yorumlanmasıyla geniş bir belirsizlikle mümkün olabilir.
Bu değerlendirmenin bana gösterdiği Bitcoin’in 2017 yükseliş ve 2018 çöküşünü atlatmayı başardığıdır. Bu alandaki hizmet sağlayıcılar artmış, veri kalitesi yükselmiş, teknolojik inovasyon hızlanmıştır. Kullanıcılar geri gelmiş, borsalar gelişmiş ve kurumsal kullanıcılar ufak da olsa katılmışlardır. Çalkantılı fakat ilgi çekici bir gelecek gözüküyor. Bu yolculukta bilgiye ve sağlıklı analize ihtiyaç var. Umarım ki bu yazı ortaya atılan kavram ve rakamlara daha kapsamlı bakabilmeye katkı sağlamıştır.
Bu yazı Türkçe olarak BTCHaber.com’da ve İngilizce olarak da Medium’da yayınlanmak üzere hazırlanmıştır. Yazının Türkçe versiyonu ilk olarak BTCHaber.com’da 28 Eylül 2020 tarihinde yayınlanmış sonra Medium’a da Türkçe ve İngilizce versiyonları yayınlanmıştır.
